تخت جمشید فارس | اطلاعات کلی میراث عظیم ایران زمین

تخت جمشید نماد قدمت، عظمت و شکوه ایران باستان است. تخت جمشید یادبودی از شاهان هخامنشی است که ۲۵۰۰ سال پیش بر این سرزمین حکمرانی می کردند. عظمت امپراتوری هخامنشیان در ایران باستان بخش بزرگی از منطقه خاورمیانه و شرق جهان را شامل می‌شد. ازاین رو می‌توان به شکوه مقر فرماندهی این پادشاهان در تخت جمشید پی برد. ( ویلاجت )

محل قرارگیری تخت جمشید

تخت جمشید یا پرسپولیس که در مرودشت استان فارس قرار دارد، یکی از شهرهای باستانی ایران است که توسط داریوش، پادشاه هخامنشی ساخته شده و سال‌ها مرکز فرمانروایی شاهان هخامنشی بود. این بنای باشکوه بیشتر با ستون‌های زیبا و با عظمتی که دارد شناخته می‌شود. کاخی با همین نام نیز در این شهر باستانی بنا شده که محل اهدای هدایای مردم و فرمانروایان کشورهای مختلف به شاه ایران در روز ابتدایی نوروز بوده است. تخت جمشید ۵۱۸ سال پیش از میلاد توسط داریوش کبیر ساخته شد، اما پس از او پسرش خشایارشا و نوه او اردشیر یکم این مجموعه عظیم را گسترش دادند. ( فلای تودی )

اسکندر مقدونی کسی بود که تخت جمشید و آثار و کتاب های به جا مانده از آن را به آتش کشید، با این حال ستون های بلند و عظیم تخت جمشید قدمت و عظمت ایران باستان را حفظ کرده است. ( نوشته ویلاجت )

نام واقعی تخت جمشید چیست؟

درواقع نام واقعی این شهر پارسه است که یونانیان به آن پرسپولیس میگفتند. تخت جمشید به معنای قصر پادشاهی جمشید است که جمشید بر اساس روایات شخصیت افسانه ای آن دوران بوده که رسم نوروز را برپا کرده است.

تمام جهان، پرسپولیس را نماد تمدن ایران زمین می‌دانند و با گذشت سالیان فراوان، همچنان از شکوه و عظمت این دوران از تاریخ ایران انگشت به ‌دهان مانده‌اند. این بنا در زمان خود زبانزد همگان بوده و نظیرش در جهان وجود نداشت. ( کل بخش نوشته ویلاجت )

ساخت منطقه پرسپولیس توسط داریوش کبیر

۱۲۰ سال طول کشید! درست شنیدید ۱۲۰ سال مدت زمان کمی نیست پس ازاین مدت طولانی میشه پی برد که ساخت آن چقدر مهم بوده است. معماران، هنرمندان فراوانی از تمام جهان برای ساخت بنای تخت جمشید داوطلب شدند و این بنای حیرت‌انگیز توسط مردان و زنان بی‌شماری ساخته شد. البته این قسمت جذاب ماجرا نیست؛ آنچه تخت جمشید را ارزشمندتر می‌کند، نحوه رفتار پادشاهان هخامنشی با کارگران ساخت جمشید و پرداخت حقوق و مزایای مناسب به‌ازای زحمت آن‌ها است. در واقع رفتار شایسته و فرهنگ برجسته حاکمان هخامنشی باعث شده است که شهرت تمدن ایران باستان در جهان چندبرابر شود. ( هومسا )

فردوسی در شاهنامه خود و در توصیف یکی از پادشاهان هخامنشی گفت که جمشید یکی از پادشاهان زیبارو و عادل سرزمین فارس بود که نوروز را به پا می‌داشت و به مدت ۷۰۰ سال بر ایران پادشاهی کرد. ( نوشته ویلاجت و موجود در ویکی‌پدیا )

کارگران زیادی طی چند سال برای ساخت عمارت‌ها و کاخ‌های تخت جمشید، کوه‌های مرودشت را کندند و سطوح کوهپایه‌ای را هموار کردند. سنگ اصلی‌ترین ماده در ساخت بنای کاخ تخت جمشید بود که از انواع مختلف آن با مقاومت‌های گوناگون استفاده ‌شد. یکی از مهم‌ترین موضوعات در ساخت تخت جمشید، تراشیدن سنگ‌ها و صیقلی‌کردن آن‌ها در قطعات بزرگ و حمل آن‌ها به ارتفاعات است که توجه مهندسان، معماران و طراحان امروزی را جلب کرده است. ( ویکی‌پدیا )

ساخت و تکمیل کاخ‌های تخت جمشید تا اواخر حکومت هخامنشیان همچنان ادامه داشت؛ اما بخش زیادی از بناها در زمان داریوش اول، خشایارشا و اردشیر اول ساخته و تزئین شدند. طی چندین سال این کاخ‌های مجلل و تزئین‌شده محل سکونت پادشاهان هخامنشی بود و تا امروز همچنان جزو برجسته‌ترین و ماندگارترین اسناد تاریخی ایران باستان به حساب می‌آیند. انتخاب کوه‌های اطراف مرودشت نیز توسط داریوش اول، با توجه به موقعیت مکانی کوه نسبت به طلوع و غروب خورشید، جلگه‌های سرسبز در محیط اطراف آن و قرارگرفتن این منطقه در مسیر راه شاهی، بسیار هوشمندانه بوده است. ( نوشته ویلاجت )

شیراز با جاذبه‌های فراوان و دیدنی که در دل خود جای داده است، یکی از پرترددترین شهرهای توریستی ایران محسوب می‌شود. ( ویلاجت )

مسیریابی به تخت جمشید

مجموعه کاخ های تخت جمشید در ۵۷کیلومتری شهر شیراز و در شمال شهر مرودشت قرار گرفته است. مجموعه کاخ تخت جمشید در دامنه‌ کوهی به نام رحمت واقع شده است که از نظر معنوی برای ایرانی‌ها اهمیت زیادی داشته و این تقدس در آثاری از بناهای تاریخی آن نواحی هم دیده می‌شود. شما برای بازدید از تخت جمشید باید به مرودشت بروید که در ۴۰کیلومتری شیراز قرار دارد. بعد از اینکه به مرودشت و نزدیکی پاسارگاد رسیدید، باید از یک خیابان ۷کیلومتری در قسمت شمالی شهر بگذرید تا به کاخ‌های پارسه برسید. اگر می‌خواهید از تهران به سمت مرودشت بروید، باید بدانید که تخت جمشید حدود ۹۳۰ کیلومتر با این شهر فاصله دارد. ( متنی از هومسا )

فاصله شهر مرودشت تا تخت جمشید	12 کیلومتر	20 دقیقه
فاصله شهر شیراز تا پرسپولیس	53 کیلومتر	55 دقیقه
فاصله تهران تا محوطه تخت جمشید	840 کیلومتر	9 ساعت
فاصله اصفهان تا کاخ آپادانا	400 کیلومتر	4 ساعت و 40 دقیقه

آثار پرسپولیس ازنظر نویسندگان ویکی پدیا

در دوره‌های تاریخی پس از هخامنشیان، به دلیل فراموشی خط و زبان پارسی باستان و ناآشنا بودن سنگ نوشته‌ها، نام پارسه فراموش شده و مردم نام تخت جمشید (پادشاه پیشدادی) را بر روی کاخ می‌نهند. تخت جمشید در شهر باستانی پارسه یکی از شهرهای باستانی ایران قرار داشته است که طی سالیان، پیوسته پایتخت تشریفاتی شاهنشاهی هخامنشی بوده است.

شاهنشاهان ساسانی نیز سنگ‌نوشته‌هایی در تخت جمشید در کاخ تچر بر جای گذاشته‌اند. پس از آمدن اسلام به ایران نیز این جایگاه را گرامی می‌شمردند و آن را هزارستون یا چهل ستون یا چهل منار می‌گفتند و با شخصیت‌هایی همچون سلیمان نبی و جمشید پیوندش می‌دادند. عضدالدوله دیلمی در تخت جمشید دو کتیبه به خط کوفی بر جای گذاشته است. همچنین کتیبه‌های دیگری هم به عربی و هم به فارسی در تخت جمشید وجود دارد که تازه‌ترین آن وابسته به دوره قاجار است این سنگ نوشته به فرمان مظفرالدین‌شاه قاجار نوشته شده است که در دیوار شمالی کاخ تچر قرار دارد.

شاهان هخامنشی به ترتیب کوروش بزرگ، کمبوجیه دوم، گئوماته مغ ( بردیا عنوان شده )(غاصب)، داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم، خشایارشا دوم، سغدیانه، داریوش دوم، اردشیر دوم، اردشیر سوم، اردشیر چهارم و داریوش سوم ثبت شده اند.

پرسپولیس با شماره ثبت 114 در سال 1979 به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

مجموعه کاخ های تخت جمشید

تخت جمشید از کاخ‌های پیوسته زیادی تشکیل شده است که دارای نقش‌ها و نمادهای برجسته بوده که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

دروازه ملل

پس از پله های ورودی، در فاصله ۲۲ متری از انتهای مسیر پلکان کاخ کوچکی قرار دارد که موسوم به «دروازه ملل» است. دلیل این نام‌گذاری به سبب ورود نمایندگان ملت‌های مختلف از این مسیر و ورودی به‌سمت کاخ‌های دیگر بوده است. شواهدی مبنی بر ساخت این کاخ در زمان خشایاشاه وجود دارد. شاید بنای کاخ را در زمان داریوش پی ریزی کرده باشند، اما ساخت آن به دوران خشایارشاه باز می‌گردد. ( کجارو )

دروازه ملل کاخی با دیوارهای بلند خشتی و چهار ستون بلند است که سه درگاه ورودی دارد. وسعت تالار اصلی به بیش از ۶۰۰ متر مربع می‌رسد. بام کاخ ۱۸ متر و ستون‌ها در حدود ۱۶ متر ارتفاع دارند. ستون‌های دروازه ملل در حال حاضر از کامل‌ترین ستون‌های باقی مانده در تخت جمشید هستند. قسمت پایینی این ستون‌ها زنگوله‌ای شکل است و شیارهای عمودی دارد و بالای ستون، سنگی گرد روی استوانه شیاردار قرار می‌گیرد. روی سنگ گرد، گل ستون را قرار داده‌اند که پر از نقش و نگار و گل و برگ است و روی آن سرستون به‌شکل نیم تنه گاو دیده می‌شود. ( متن از کجارو )

کاخ آپادانا

کاخ آپادانا از قدیمی‌ترین کاخ‌های تخت جمشید است. این کاخ که به فرمان داریوش بزرگ بنا شده است، برای برگزاری جشن‌های نوروزی و پذیرش نمایندگان کشورهای وابسته به حضور پادشاه استفاده می‌شده است. این کاخ توسط پلکانی در قسمت جنوب غربی آن به «کاخ تچرا» یا «کاخ آینه» ارتباط می‌یابد. این کاخ مربع شکل (۵/۶۰ متر * ۵/۶۰) است و ۶ ردیف ستون ۶ تایی سقف آن را با ارتفاعی بیش از ۲۰ متر نگهداری می‌کرده است.

پس مجموع ستون‌های سه ایوان آپادانا (۳۶) به اضافه ستون‌های (تالار) ۷۲ عدد بوده و همین وضع در آپادانای داریوش در شوش هم یافته شده است که در حال حاضر از ۷۲ ستون آن، تنها ۱۴ ستون آن پابرجاست. ته ستون‌های ایوان کاخ گرد ولی ته ستون‌های داخل کاخ مربع شکل است. اریک اشمیت، حفار تخت‌جمشید این کاخ را «عالی‌ترین، باشکوه‌ترین و وسیع‌ترین ساختمان‌های تخت‌جمشید» خوانده است.

کاخ آپادانا در شمال و شرق دارای دو مجموعه پلکان است. پلکان‌های شرقی این کاخ که از دو پلکان – یکی رو به شمال و یکی رو به جنوب – تشکیل شده‌اند، نقوش حجاری‌شده‌ای را در دیوار کنارهٔ خود دارند. پلکان رو به شمال نقش‌هایی از فرماندهان عالی‌رتبهٔ نظامی مادی و پارسی دارد در حالی که گل‌های نیلوفر آبی را در دست دارند، حجاری شده است. در جلوی فرماندهان نظامی افراد گارد جاویدان در حال ادای احترام دیده می‌شوند. در ردیف فوقانی همین دیواره، نقش افرادی در حالی که هدایایی به همراه دارند و به کاخ نزدیک می‌شوند، دیده می‌شود. ( متن نوشته شده توسط ویلاجت با اندکی تغییر از ویکی‌پدیا )

کاخ تچر

تچر یا تچرا به معنای خانه زمستانی است. این کاخ نیز به فرمان داریوش کبیر بنا شده و کاخ اختصاصی وی بوده است. روی کتیبه‌ای آمده: «من داریوش این تچر را ساختم.» همچنین از این کاخ به عنوان موزه خط نیز یاد می‌شود. به علت آنکه از زمان هخامنشی تا دوران قاجار می‌توان کتیبه‌های گوناگونی از زبان پارسی را در این کاخ دید.

قسمت اصلی کاخ توسط داریوش بزرگ و ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایارشا و پلکان سنگی غربی توسط اردشیر دوم بنا شده است.

یک پلکان دو طرفه در جنوب بنا، ساخته‌اند که از دو سوی به ایوان جنوبی می‌رسد و بر بدنه آن‌ها نقش افرادی که بره، خوراکی یا ظروف آشپزخانه در دست دارند کنده شده‌است. این افراد را یک در میان در جامه پارسی و مادی (اهل ماد) نشان داده‌اند. پارسیان کلاه شیاردار استوانه‌ای معمول خود را به سر ندارند، بلکه شالی به دور سر و گردن پیچیده‌اند که چانه هایشان را می‌پوشاند.

سنگ‌های این کاخ، خاکستری و بسیار پاک‌تراش است به‌طوری‌که عکس آدمی در آن می‌افتاده و به همین جهت در این اواخر آن را آینه خانه یا تالار آینه هم می‌خواندند.

کاخ تچر بر روی سکویی بنا گشته که ۲۰ ۲٫ تا ۳ متر از کف آپادانا و حیاط مجاورش بلندتر است. طرح آن به صورت مستطیلی است با محور طولی شمالی – جنوبی که ۴۰ متر طول و حدود ۳۰ متر عرض دارد و مشتمل است بر یک تالار مرکزی ۱۲ ستونی (۳ ردیف ۴ تایی) با اتاق‌های کوچک جانبی، دو اتاق مربع شکل در شمال که هر یک چهار ستون داشته‌اند و با اتاق‌های باریک و بلند جانبی محدود می‌شده‌اند و یک ایوان ۸ ستونی (دو ردیف چهارتایی) در جنوب که به دو اتاق جنبی می‌پیوسته‌است. ( کل بخش نوشته ویلاجت )

زمان مناسب برای بازدید از میراث جهانی پرسپولیس

بازدید از پرسپولیس در فصل‌های گرم سال به‌دلیل باز بودن محوطه تخت جمشید و تابش مستقیم آفتاب می‌تواند آزاردهنده باشد. بهترین زمان سفر به تخت جمشید در نیمه دوم سال است. برای بازدید از محوطه تاریخی تخت جمشید بهتر است ساعات ابتدایی روز را انتخاب کنید یا بعد از ظهر و پس از خنک‌تر شدن هوا از تخت جمشید بازدید کنید. همچنین می‌توانید قبل از سفر، راهنما گردشگری ویلاجت را مطالعه کنید.

در فصل‌های سرد سال، پس از غروب خورشید محوطه پاسارگاد و اطراف آن بسیار سرد هستند؛ پس لباس مناسب به‌همراه داشته باشید. روزهای ابری بهار نیز برای بازدید از تخت جمشید بسیار مناسب هستند.

بهای بلیط تخت جمشید درحال حاضر نامشخص است و هرلحظه امکان بروزرسانی دارد، پس به اطلاعات غلط درمورد هزینه بازدید از پرسه‌پولیس توجه نکنید. ( کل بخش نوشته ویلاجت )

گالری تصاویر تخت جمشید ( متعلق به ویکی‌پدیا )