غار شاپور در انتهای تنگ چوگان و در چهار کیلومتری شهر بیشاپور در شهرستان کازرون مهمترین پایتخت ساسانیان در ارتفاع حدود ۸۰۰ متری از سطح زمین قرار دارد و دهانهٔ آن حدود ۳۰ متر میباشد.
در دهانهٔ این غار مجسمهٔ شاپور یکم (دومین پادشاه ساسانی) قرار گرفتهاست و به همین دلیل این غار به نام غار شاپور معروف شدهاست. مجسمهٔ شاپور از یک ستون چکیده غولپیکر که در این غار وجود داشته تراشیده شده و با وجود گذشت ۱۷۰۰ سال همچنان پابرجا میباشد و تنها مجسمهٔ باقیمانده از دوران ایران باستان است که حدود ۷ متر ارتفاع دارد.
بعد از گذشت سالها کماکان سر این مجسمه سالم میباشد ولی دو دست آن شکستهاند. مجسمه واژگون شدهبود که در سال ۱۳۳۶ توسط ارتش شاهنشاهی ایران و با فرمان محمدرضا پهلوی در جای خود قرار گرفت. این مجسمه، شاپور را به صورت ایستاده نشان میدهد.
معرفی کلی غار شاپور
در دهانه غار دو کتیبه سنگی وجود دارد که یکی از آنها ترجمه کتیبه شاپور در نقش رجب و دیگری نحوه برپاسازی مجدد مجسمه پس از ۱۰۰۰ سال و اندی در سال ۱۳۳۶ توسط ارتش را شرح میدهد. هر دو کتیبه توسط ارتش ایجاد شدهاست.
عنوان شدهاست که در جریان افتادن استان فارس امروزی به دست اعراب، ۲۵ اوت سال ۶۳۳ میلادی یک سردار عرب به نام نصر ابن سیار وارد غار شاپور شد و غار در آن زمان پر از آثار تاریخی و هنری ایرانیان بود. نصر دستور افکندن مجسمه شاپور از جایگاهش داد و آثار دیگر هم از آسیب در امان نماند. نصر پیشنهاد مردم محل را که در برابر دریافت مقداری زر از آنان، اجازه دهد که مجسمه را به حالت اول بازگردانند، رد کرد.
برای رسیدن به غار شاپور، میتوان از سواری های محلی که از پاسگاه نیروی انتظامی مقابل بیشاپور به مقصد روستاهای محلی میروند استفاده کرد و از مقابل پارکینگ غار شاپور صعود ۲ ساعته به بالای کوه را شروع کرد.
در زمان سلطنت محمد رضا شاه، ارتش سلسله پهلوی مجسمه شاپور اول، شاهنشاه دوم سلسله ساسانی که بیش از ۱۰۰۰سال بهخاک افتاده بود را مجدداً برپا کردند.
آدرس و مسیریابی
غار شاپور در استان فارس، شهرستان کازرون، ۴ کیلومتری بیشاپور و قسمت انتهایی و ارتفاعات تنگه چوگان قرار دارد.
فاصله کازرون تا غار شاپور | ۲۶ کیلومتر دقیق |
فاصله شیراز تا غار | ۱۰۹ کیلومتر |
فاصله تهران تا غار | ۹۱۰ کیلومتر |
ویژگی های غار
غار شاپور کازرون را در پایین تنگهای به نام چوگان ساختهاند که این تنگه ماجراهای تاریخی خاصی دارد. تنگه چوگان درواقع زمین بازی پادشاهان ساسانی بوده که در آن بازی محلی قدیمی ایرانی را به نام چوگان انجام میدادند و به همین دلیل نامش را هم چوگان گذاشتهاند.
ارزش و قدمت تاریخی تنگه چوگان را زمانی بهتر میفهمید که از سمت غرب به شرق این تنگه حرکت میکنید و نقشهای برجسته تاریخی حکشده روی آن را میبینید. این تنگه حدود ۱۲ نقش دارد که سه تای آنها مربوط به تصویر شاپور اول است و نماد پیروزی این شاه را بر امپراتوری باستانی نشان میدهد.
اما اینکه چرا تنگه چوگان ساخته شده و برای شاپور اول مهم بوده به این دلیل است که در قسمت غربی تنگه، شهر تاریخی و قدیمی دوره ساسانیان بیشاپور وجود دارد که کمی پایینتر درباره آن بیشتر توضیح دادهام.
در طول مسیری که در غار شاپور شیراز طی میکنید و به آن سرک میکشید، روی شنیدن صداها و تماشای ذرات سنگی کف و سقف غار تمرکز کنید. از استالاگتیتها (ستونی از مواد معدنیِ کف غار) غافل نشوید! دستتان را زیر این استالاگتیتهای قندیلمانند بگیرید و صدای چکهکردن آب را بشنوید و از ترشدن دستهایتان لذت ببرید.
مجسمه شاپور یک مرد باصلابت و بلندقامت را با رنگ قرمزی ملایم جلوی چشمانتان ظاهر میکند که قدی در حد ۷ متر دارد و پهنای شانههایش به بیشتر از ۲ متر میرسد.
وقتی به سر تا پای مجسمه شاپور نگاه میکنید، همهچیز از تاج کنگرهای، موهای حالتدار و موجدار، چشمان درشت، ریش کم و سبیل قیطانی مرد مجسمهای عادی به نظرتان میآید، اما همین که نگاهتان به دستها، دهان و پاهای مرد میافتد با دیدن جای خالی و خرابشده آنها جا میخورید، تعجب میکنید و حتی ممکن است بهخاطر از دسترفتن قسمتهایی از این اثر تاریخی غمگین شوید.
با اینکه مجسمه غار شاپور دست ندارد، اما حالتش مشخص است که مرد دست به کمر ایستاده و آماده رزم است. مجسمه شاپور به جای پا، دو ستون دارد که این دو ستون بتونی نتیجه یک بازسازی نه چندان ماهرانه است.